PRACOWNIKOWI NALEŻY SIĘ DODATKOWY DZIEŃ WOLNY, JEŻELI ŚWIĘTO PRZYPADA W DZIEŃ WOLNY OD PRACY
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 130 § 21 Kodeksu Pracy jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji jako naruszający konstytucyjną zasadę równości, poprzez bezpodstawne zróżnicowanie liczby dni wolnych od pracy przysługujących pracownikom.
Trybunał wydał wyrok na skutek rozpoznania wniosku złożonego przez Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” dotyczącego zasad ustalania wymiaru czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym, w którym święto przypada na dzień wolny od pracy. Trybunał Konstytucyjny zniósł tym samym regulację obowiązującą od 1 stycznia 2011 r. wprowadzoną ustawą z 24 września 2010 r. nowelizującą Kodeks Pracy. Nowela polegała na m.in. dodaniu art. 130 § 21 i ustanowieniu święta Trzech Króli dniem wolnym od pracy.
Kwestionowany artykuł 130 § 21 Kodeksu Pracy przewiduje, że jeżeli zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy. Przepis ten formułuje tym samym wyjątek od zasady wyrażonej w art. 130 § 2 Kodeksu Pracy, zgodnie z którą każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.
Zdaniem „Solidarności” takie ukształtowanie przepisu może powodować nierówne traktowanie pracowników nawet w obrębie jednego zakładu pracy. Wnioskodawca wskazał, że przepisy Konstytucji dają pracownikom prawo do ustawowych dni wolnych od pracy – niedziel oraz świąt wskazanych w ustawie o dniach wolnych od pracy. Kodeks Pracy, natomiast, przewiduje pięciodniowy tydzień pracy, z czego wynika, że pracownikowi przysługuje dodatkowo jeden dzień wolny od pracy w tygodniu. Dzień ten nie jest odgórnie wskazany, wynika z obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy. W związku z tym, jeżeli rozkład pięciodniowego tygodnia pracy jest różny na odrębnych stanowiskach może to prowadzić do sytuacji kiedy jedna osoba w tym samym tygodniu będzie pracować przez tylko cztery dni – jeżeli święto wypadnie w dniu, w którym według rozkładu miała świadczyć pracę, a inna pięć dni, jeżeli jej dzień wolny i święto wypadają w tym samym dniu.
Trybunał w wyroku z dnia 2 października 2012 r. (sygn. K 27/11), stanął na stanowisku, że kwestionowany przepis nie znajduje usprawiedliwienia w zasadach konstytucyjnych, zwłaszcza zasadzie sprawiedliwości społecznej i zasadzie równości. Trybunał Konstytucyjny zwrócił uwagę, że zasada sprawiedliwości społecznej nakazuje równe traktowanie podmiotów prawa charakteryzujących się pewną istotną cechą, a wprowadzanie zróżnicowania tych podmiotów jest dopuszczalne na gruncie zasady równości, tylko jeżeli służy realizacji sprawiedliwości społecznej. Konsekwencją tego, zdaniem Trybunału, jest uznanie, że różnicowanie niesprawiedliwe jest zakazane. W omawianej sprawie Trybunał wskazał, że niesprawiedliwe zróżnicowanie polega na tym, że istnieje podział pracowników na tych, którym przysługuje prawo do wolnego dnia w zamian za święto, jeżeli święto przypada na dzień pracy zgodnie z rozkładem czasu pracy oraz na tych, którym prawo to nie przysługuje, jeżeli święto przypada na dzień wolny od pracy według rozkładu czasu pracy. Trybunał podkreślił, że takie zróżnicowanie pracowników jest niesprawiedliwe i krzywdzące.
Wyrok jest ostateczny. Trybunał nie przewidział okresu przejściowego, czyli tym samym kwestionowany przepis traci moc z chwilą opublikowania wyroku w Dzienniku Ustaw.
Paula Żabiełowicz
aplikant radcowski
